FİNLANDİYA SERİSİ
SUOMİ/FİNLANDİYA DİL, ÜLKE, İSİM Finlandiya hakkında bilinen ve bilinmeyenler Hem kültür, hem de sayı olarak en katkısız millet Suomi’de yaşayan Fin halkıdır.
Uluslararsı Vizyon Üniversitesi
Balkan Araştırmaları Öğretim Üyesi
SUOMİ/FİNLANDİYA DİL, ÜLKE, İSİM
Finlandiya hakkında bilinen ve bilinmeyenler
Hem kültür, hem de sayı olarak en katkısız millet Suomi’de yaşayan Fin halkıdır.
Avrupa’nın en ucunda yer alan Suomi ülkesi ulkelerarası bağlamda Finlandiya adlandırılır. Burada yaşayan halk ülkelerine Suomi, kendilerine suomalainen adını verir dilleri için de Suomen kieli (fin dili). Güneydeki Estonlar bu dile soome, (fin) daha kuzeydekilere saame, (lapon) derler. Fin adı başkalarının verdiği ve kökence pejoratif bir adlandırmadır. Fin dilinde /f/, sesi bile yoktur, yaşlı Finler hala Fin veya Finlandiya sözünü telaffuz edemezler. Türkçede aynen, /f/ ikincil bir sestir. Birçok insanlar konuşmalarında Finlandiya’nın İskandinav ülkesi olduğunu sanırlar.[i] İskandinav ülkeleri olan İsveç, Norveç ve Danimarka’nın halkları dilleri ve kültürleri birbirine çok yakın. Dilce kendi aralarında rahat anlaşabilirler. Hatta resmi bir statüsü olmayan İskandinavca diye adlandırılan ortak dilleri vardır. Finlandiya ile Estonya ise bunlarla tamamen ilgisiz ayrı bir birim oluşturur. Ural-Altay dil ailesinin Altay koluna giren Türk dilleri ise yüzyıllar boyu Avrupa kıtasında çeşitli siyasi birimlerde kullanılmıştır. Halklar ve etniklikler ile dil toplulukları ayrı ayrı birbirleri ile çoğu zaman örtüşmeyen, bazen kısmen örtüşen ünitelerdir.
Avrupa’da konuşulan dillerin çoğunluğu Hint-Avrupa dil ailesine girer. İkinci önemli dil ailesi olan Ural-Altay dil ailesidir. Ural dillerinin çoğu Rusya’da konuşulmaktadır. Avrupa’daki üç bağımsız devletin dilleri bu gruba girer. Bu üç bağımsız ülke Orta Avrupa’da varlığını asırlarca bağımsızca sürdürmüş olan Macaristan ve Kuzey Doğu Avrupa’nın kıyısındaki Finlandiya ile Estonya’dır. Baltık-Fin grubuna giren dillerin konuşulduğu bu iki ülke Cermen-Rus sınır bölgesinde veya ara kuşağında bulunmaktadır. Adı geçen iki emperyalist grubun hep savaştığı ve çarpıştığı bölge olmuştur. Baltık-Fin dili öncelerde daha geniş konuşulurdu. Finlandiya’da, Kareliya’da, İnkeri’de, Estonya’da, Latviya’nın kuzeyinde ve buradan geniş bir bölgeye Sibirya’ya doğru uzanıyordu. [1]
SUOMİ/FİN HALKININ KÖKENLERİ
Elde ettiğim birçok kaynaklar ve Finli etnolog Castren’in bilimsel çalışmalarındaki kanıtlarda Finlerin Altay Dağı çevresinden geldikleri kanaatine varılmıştır. Ancak Castren bu çok esaslı çalışmayı Rus Çarı 2. Aleksandr’ın gözetiminde yapıyordu, çalışma sonra eksik kalmış muhtemelen engellenmiştir. Bir varsayım ise Finlerin Orta Asya bozkırlarından göç ettiklerinden bahsedilir. Kadim zamanda Altay Dağı çevresinde otururlarken Turanlıların tek bir ırk oldukları söylenebilir. Turanlıların beş ana kollarından biri olan Fin kolu incelenirken görülmektedir ki; Fin kolu tarih öncesi zamanda, kuzey ve batıya göç etmesiyle diğer boylardan çok daha erken bir zamanda Altay bozkırlarından ayrılmıştır. Turanlıların dili, tarihsel verileri ve günümüzdeki yerleri birlikte ele alınmasıyla görülmekte ki; Avrupa ile temasa geçen ilk Turan halkı Finlerdir...
Birçok yabancı kaynaklarda, Finler Miladi asrın başlangıcından kısa bir süre sonra Avrupa’ya ulaştıkları söylenmektedir. Kesin olmayan (M.S. 100) Fin isminin en eski otoritesi Tacitus’dur. Tacıtus, Germania’sının 462’ıncı bölümünde şimdiki Litvanya olan ülkeye Finleri yerleştirmekte ve onları medeniyetin en alt safhası olan çadırlarda yaşayan deri giyen, ren geyiği besleyen, fakir ve avcı kabileler olarak tanımlamaktadır. Laponlar hakkında ren geyiği beslerler ifadesi de oradan gelmektedir. Daha sonra Ptolemy, Finleri harita üzerinde yanlışlıkla Güney batıya koymakta Vistula’nın (Polonya’nın Vistul nehri) doğusunda göstermektedir. Yine de kesin olmayan ve belli oranlarda da olsa gösterilen topraklar üzerinde Finlerin bu döneme kadar Baltıkla olan komşuluklarını geliştirdikleri gösterilmektedir. Bu iki eski otorite tarafından verilen Fenni ve Livovi ismi, muhtemelen şimdiki Suomi’de ikamet edenlere verilen isimdir. [2]
Muhtemeldir ki, Finlerin Urallar üzerinden daha uzak bölgelere, kuzeye doğru yani ilk vatanlarından, Urallardan baltık bölgesine doğru genişlemesi Tacitus zamanında başlamıştır. O dönem bugünün Kuzey ve Orta Rusyası’ndaki tüm araziyi işgal ermişlerdi. Nitekim bu bölgelerde çok sayıda Fin isminde yerler bulunmaktadır. Fin ırkının, çoğu, kolları daha sonra Ural dağlarının yakınında ve hatta Irtış nehrinin doğu yakasında bile yaşamışlardı. Belki de bu kollar o dönemde Slavlar’dan ayrılmamışlardı. Ancak karıştıkları ülkeleri işgal etmişlerdi. Onbirinci yüzyılda Nestor zamanında Rusya içinde mevcut olan Fin kabileleri, şimdi kaybolmuş vaziyetteler. Mevcut olan Fin kabileleri eskiden çok büyüktü, Hristiyanlığın yayılmasıyla, bu kabilelerin çoğu, Ruslar tarafından özümsenmiş ve Ruslaştırılmışlardı. Finler eski zamanlarda olduğu gibi, göçebeler ve ziraatçı olduğundan her olayda daha fazla toprak ele geçirmişlerdi. O çağda Rusya’nın geniş bir kısmı, Teutonik (eski Germen ya da İskandinav kabileleri) göçleriyle Finliler tarafından işgal edilmiş ve Rusya’nın kuzeyi, Slav kabilelerinin akınından önce yalnızca Fin kabilelerinin eline geçmiştir. Finliler Teutonlardan çok sayıda kelime almış olmaları onların Teutonlarla temasa geçtikleri zamanlardaki durumlarından anlaşılmaktadır. Görüldüğü üzere Finliler Teuton komşularından, adetler aldığı kadar, mitolojik düşünceler de benimsemişlerdi. Ancak Haçkmann’a göre, Finler, Suomi’ye göç ettikleri zaman demirin kullanımını biliyorlardı. Teutonlar da Finlilerin Şamanizm’inden etkilenmişlerdi ve sihir şeklinde mucizelerini gerçekleştiriyorlardı. Ancak Teotonların kuzey komşuları ile ticaret ilişkilerine girmeleri çok uzun sürmedi. Çünkü Teotonlar komşuları üzerinde Norse otoritelerinden öğrendiği vergiyi uyguladılar. Goth’ların Pontus’a yürümesi sebebiyle Teutonlar Rusya’nın içlerindeki Fin-Macar kabileleri ile tanışmaya başladılar. Böylece Finliler, Don ve İdil arasındaki bölgeye kadar, güneye doğru yayıldılar.
Ülke, Botniya körfezi ve Finlandiya arasında ve Laponya içerisinde kuzeye doğru genişleyen bir araziyi kapsamaktaydı. İsveç’in ve Norveç’in (Finlandiya’nın yukarısı, en uç kuzeyi de Finli olarak gösterilmekte) belli bölgelerinin yanında, Olonet’ler, Archangel, Novgorod, Petrograd, Tver, Yaroslavl’a bitişik Rus yönetimlerine de dağılmışlardı. Finlerin iki temel alt kolu vardır. Birincisi Tavastlardır. Bunlar Güneyi ve Büyük Dukalığın batı kesimlerini işgal etmektedir. Diğerleri ise Tavastların doğusunda ve kuzeyinde bulunan Karelianlar’dır. Suomi’de Karjala olarak adlandırılır.
HRC MEDYA
[1] Finlandiya’nın bölünmeden önce haritası. Fin haritası.
[2] İngiliz Gizli Servisi M15’E Göre Turanlılar ve Pan-Turanizm. Yesevi yayınları. İstanbul 1999. s. 41.( Aslı A Manual On The Turanıans And Panturanısm). Çevirenler. Gonça Bayraktar-Şenol Durgun.
Yazar Hakkında
|
ÖZGEÇMİŞİ
KİŞİSEL BİLGİLER |
E-mail: irevanlisevil@gmail.com
|
|
Ad / Soyad |
Sevil Abbasoğlu-Atilla (İrevanlı) |
|
Adres |
|
|
Uyruk |
Azerbaycan Türkü |
|
Doğum tarihi |
09/05/1962 |
|
Doğulduğu yer |
Batı Azerbaycan, İrevan |
|
Medeni durum
|
Evli ( bir kızı var)
|
|
Mesleki alan
|
Kütüphane - bibliografya, Tarih Araştırmacı-Yazar. |
|
İş deneyimi |
1988 -1992: Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi 1993 - 1995: 1993 yılında Prezident kütüphanesinde şube müdürü ve Azadlık gazetesinde arşiv müdürü. |
|
|
1996-1999 Prof. Dr. Turan Yazgan’ınAzerbaycan’da kurduğu Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı'nın Bakü’deki kitapevinde görevli ve aynı zamanda Azadlık gazetesinde yazar olarak çalıştı.
|
|
|
2000-2008: Türkiye’de çeşitli gazete ve dergilerde (Türk Edebiyatı, Turan, Yesevi, Osmanlı Arşivleri dergisi, Ufuk Ötesi, Dünya Gündemi, Önce Vatan, Yeni Gün vb.) makale yazarlığı. 2010 2012 Finlandiya’da AKK Medya Grubu üyesi. |
|
Eğitim ve öğretim |
1987 1993 Bakü Devlet Üniversitesi kütüphane-bibliografya bölümünden Şeref Payesi ile mezun olmuş. Doktora Tez Konusu: Turan Kökenli Halkın Ulus Devlet Oluşumu. (İmparatorlukların dağılmasıyla 1918’de ortaya çıkan Bağımsız Devlet olan Finlandiya 19. yüzyıl boyunca romantik milliyetçilik çağında ulus devlet oluşumundaki fikri akımlar.) 2008- 2014 Finlandiya’nın Avrupa başkenti olan, Turku Üniversitesinde Fin ve Macar dillerinde eğitimini sürdürmüştür.
|
|
|
|
|
Bilimsel çalışmalar: makaleler, konferans, sempozyum ve kongreler |
Türk Doktorun Başarısı. Prof. Dr. Cemallettin Aksoyun Büyük Başarısı, Önce Vatan Gazetesi, İstanbul. 2017.
Azerbaycan Tarihin Yolayrıcında Telatümlü 1917 yılı. AMEA Düzenlediği Konferans. Azerbaycan Cumhuriyeti’nin 100’üncü yıldönümü. Bakü, 2017.
Batı Azerbaycan’da (İrevan) Kitap Neşri (1890-1917) (1920-1988) Atilla Jorma Armağanı, Doğu Kütüphanesi Yayınları, İstanbul, 2016. Bulgaristan Türklerinin Eğitim ve Kültürel Kalkınmasında Hizmetleri Geçen Azerbaycan Aydınları (Araştırma)AMEA Düzenlediği Konferans. Bakü, 2013.
Ermeni Yalanları Tarih Faktlar ve Kaynaklar, İrevan Gazetesi, Bakü, 2012. Sotilas ja Tutkimusmatkailija Mannerheim Turun Yliopisto, Finland Turku, 2012. Orta Çağdan Günümüze Kadar Finlandiya, "Turan" Dergisi sayı 7, İstanbul, 2012. Finlandiya’daki Turku Kütüphanesi 100 Yaşında, Önce Vatan Gazetesi, İstanbul, 2012.
Tulenkantajien sukupolven proosa. Turun Yliopisto. Suomi, Turku, 2012.
Eino Leino (1878–1926), Turun Yliopisto, Finland, Turku, 2011. Hilali Saher (Mehmet Sadık Aran) İrevan Gazetesi, Bakü 2011. Bulgaristan’da Türk Çocuk Edebiyatının Gelecegi, Kültürel Etkileşim ve Avrupa Enteğrasyonu Sempozyumu, Sofya, 2010. Azerbaycan’a Kürt Göçü, Ufuk Ötesi Gazetesi, Istanbul, 2007 s. 12. sayı 8.
İrevan Nasıl Yerevan Oldu, Karabağ Gazetesi, İstanbul, 2008, Ocak, s. 14.
Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Kuruluş Yıldönümü, Ufuk Ötesi, İstanbul, 2007. Sayı, 8.
Hocalı O Gece Yakılmıştı, Ufuk Ötesi, İstanbul, 2007, s. 12. Sayı. 3.
Federal Devlet Yaranırsa İrak’ın Bölünmesi Gerçekleşir, Ufuk Ötesi, İstanbul, 2007. Sayı, 1.
Ermenistan Önce Nahçıvan’ı Bakü’ye Birleştiren Yolları Açmalı, Ufuk Ötesi, İstanbul, 2007. Sayı 2.
Bizi Kim Göçürdü (1948-1953), Sürülen Türklerin Acı Taleyi, Ufuk Ötesi, Istanbul, 2006. S. 7.
İrevandaki Soykırım ve Sürgünler (1948-1953), Ufuk Ötesi, Istanbul, 2006. S. 6. Megaloman Fransızların Ermeni Kartı, Ufuk Ötesi, Istanbul, 2006. s. 8.
Türkiye Ermenistanı İlişkilerinde Güneydoğu Ermenilerinin Rolü, Ufuk Ötesi, İstanbul, 2006. Sayı. 12.
Chirak’ın Hobbisi Soykırım, Ufuk Ötesi, İstanbul, 2006. Sayı. 11.
Göç Yollarının Anısı (Türkü Öldüren Yaylasızlık), Ufuk Ötesi, istanbul, 2006. Sayı. 12.
İrak Meselesinde Yahudi Parmağı, Ufuk Ötesi, İstanbul, 2006. Sayı. 8.
Hocalı Katliamında Bazı Azerbaycanlı Komunista Liderlerin İhaneti, Dünya Gündemi, Gazetesi İstanbul, 2006. S.7.
Batı Azerbaycan Türkerinin Sürgün Çilesi, Ufuk Ötesi, İstanbul, 2005. S. 7.
Tarihteki Deportasiyalar ve İrevan Türklerinin Acı Talihi, Dünya Gündemi Gazetesi, İstanbul, 2005. Bulgaristanda Türk Edebiyatı ve Usta Romancı Sabri Tata. Kırcaali Haber Gazetesi, Bulgaristan, 2005. Kırım Türklerinin Milli Mücadele Önderi Mustafa Abdülcemil Kırımoglu, Dünya Gündemi Gazetesi, İstanbul, 2004. S. 13.
Portre: Kırım Türklerinin Önderi Mustafa Kırımoğlu, Dünya Gündemi İstanbul, 2006. s.5.
Eülfez Elçibey Ölmedi Hareketin Başında! Dünya Gündemi Gazetesi, İstanbul, 2006. Ocak s. 13.
Dağlık Karabag’daki Katliamlar Unutkanlığımızın Eseri, Dünya Gündemi Gazetesi, İstanbul, 2005. Aralık, s. 11..
Bulgaristan’da Türk Soykırımı, Dünya Gündemi Gazetesi İstanbul, 11-18 Haziran 2006. s. 11. Finlandiya Belediye Kütüphanesi Ritva Hapuli’nin Akademik Çalışmaları Üzerine Bir Söyleşi, Önce Vatan Gazetesi İstanbul, 2009, s. 16. Batı Azerbaycan’da Türklere Yapılan Soykırımlar, Ufuk Ötesi, İstanbul, 2004. s. 3. Yolun Açık Olsun Tebriz, Tebrizin Sesi Gazetesi, İstanbul, 2004, s. 1. İrevan Hanlığı’nın Tarihi, Yesevi Dergisi, İstanbul, 2003. S. 9. Bulgaristan Türklerinin Sürgünü Onsekizinci Yılında, Türk Dünyası Tarih Dergisi, İstanbul, 2003. Mart 1918’de Ermenilerin Azerbaycan Türklerine karşı gerçekleştirdiyi soykırım, Azerbaycan Başkonsolosluğunun Düzenlediği Konferans, İstanbul, 2002. Bakü Petrolü Bolşevik Devriminde Önemli Rol Oynadı, Azadlıg Gazetesi, Bakü, 1993.
Azadlıg Gazetesinin İlk Kurucusu Ganimet Zahid’in Açlık Grevi Sürüyor. Önce Vatan Gazetesi İstanbul, 2006. Aralık, s. 4.
Azadlık Sancağı Şimdi Sabir Rüstemhanlı’nın Elinde, Dünya Gündemi Gazetesi İstanbul, 2006, Mayıs, s. 8.
İnternet yazıları:
AHC Döneminde Azerbaycan’ın Dış Politikası, www.amat.az, Finland Turku, 2012. Ardahan ve Ardahan Üniversitesi www.azadtribun.net, İsveç Stockholm, 2010. Mannerheim, www.mediaryhma.fi, Suomi Turku, 2010. Mannerheim Finskiy General, Ruskiy Marşhal, www.mediaryhma.fi, Finland Turku, 2010 Kielellistä Variaatiota Turkissa, www.mediaryhma.fi, Suomi, Turku, 2010. Puhdas Suomi, www.mediaryhma.fi, Finland Turku, 2009. Monikielinen kulttuuri, www.mediaryhma.fi, Suomi Turku, 2009. M. S. Ordubadi'nin Kanlı Yıllar Eseri Üzerine, www.azadtribun.net, İsveç Stockholm, 2007.
|
|
Kitap/Kitap bölümü
|
Atilla Jorma Armağanı (Erol Cihangir ile birlikte), Doğu Kütüphanesi Yayınları, İstanbul, 2016. “Kafkaslardaki Kıyım Ve Sürgünler” (Rus ve Ermenilerin Batı Azerbaycan’da Yaptığı Soykırımlar), Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul, 2015. “Türk Dünyası Yazıları” Post Yayın 2020. “Turan Yolunda” Mehmet Sadık Aran. Doğu Kütüphanesi Yayınları 2020. |
|
Ana dili
|
Türkçe |
|
Dil bilgisi
|
Türk, Fin, Macar, Rus dilleri |
|
Bilgisayar becerisi |
OFFICE programlarının etkin düzeyde kullanımı
|
Yorum Gönder
0 Yorum